به گزارش خبرنگار فرهنگی جوانان خوز، در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ زمزمه‌هایی برای دوطرفه کردن مسیر ترجمه در کشور شکل گرفت. سال‌ها بود که آثار نویسندگان انگلیسی‌زبان، فرنسوی زبان، روئسی زبان و ترک‌زبان در ایران منتشر می‌شد اما آثار نویسنده ایرانی راه به جایی نمی‌برد. در سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ این مهم با حضور جدیتر در نمایشگاه‌های بین‌الماللی از سوی دولت نیز درک شد و تلا‌ش‌هایی برای شروع استاندارد انجام شد؛ زیرا تا پیش از آن قدم‌هایی که عمدتا از روی دلسوزی و تکلیف بودند برداشته شده بود اما به دلیل عدم رعایت قواعد و اصول استاندارد به بیراهه رفته بودند.
به طور مشخص در سال ۹۴ پروژه ورود ادبیات ایرانی به بازارهای بین‌الماللی نشر با راه‌اندازی طرح گرنت آغاز شد، طرح گرنت به منظور حمایت از تنرجمه و انشار کتاب‌های ایرانی در خارج از کشور راه اندازی شد و توجه‌ها را در داخل به خود جلب کرد.
طرح گرنت با هدف حضور فعال موسسات فرهنگی و هنری در نقاط مختلف جهان، تسهیل روابط فرهنگی با جهان از طریق نخبگان فرهنگی و هنری، گسترش زبان و ادبیات فارسی و تقویت صنعت نشر در حوزه بین‌المللی فعالیت خود را آغاز کرد. موضوعات کودک و نوجوان، اسلام و ایران‌شناسی، هنر، ادبیات داستانی و غیر داستانی معاصر از موضوعات مورد حمایت گرنت مطرح شده است.
از سال ۹۴ تا سال ۹۶ که دو سال اول اجرایی شدن طرح گرنت بوده است، کتاب‌هایی مورد حمایت قرار گرفتند که توسط ناشر ایرانی ترجمه و منتشر شده بود. سال ۹۶ طرح گرنت مورد آسیب‌شناسی قرار گرفت و ناشر ایرانی از چرخه حمایت مستقیم گرنت بیرون رفت.
در سال۹۶ درخواست گرنت برای ۸۰ عنوان کتاب مورد بررسی قرار گرفت که از این تعداد به ۳۶ عنوان کتاب گرنت تعلق گرفت. چهار ناشر این کتاب‌ها را در کشورهای چین، انگلیس،فرانسه، ایتالیا، الجزایر، صربستان منتشر کردند و آثار ۲۵ نویسنده ایرانی به بازارهای جهانی راه یافت.بودجه طرح در این سال معادل یک میلیارد تومان بود.
در سال ۹۷ با افزایش پنج درصدی، تعداد کتاب‌های ارزیابی شد به ۸۴ عنوان افزایش یافت، از این میان ۴۳ عنوان کتاب موفق به دریافت حمایت گرنت شدند که نسبت به سال قبل با ۱۹ درصد رشد روبرو شد.
هفت ناشر خارجی رایت کتاب‌های ایرانی را خریداری کرده و آثار ۳۰ نویسنده ایرانی در کشورهای انگلیس، فرانسه، آلمان، چین، مصر، ترکیه و لهستان منتشر شد. در سال ۹۷ کشورهای متقاضی آثار ایرانی با ۱۶ درصد رشد همراه بودند.
در سال ۹۸، تعداد درخواست‌ها برای گرنت ایران افزایش قابل توجهی ( ۷۸ درصد) یافت و به ۱۵۰ عنوان رسید. علاوه بر آن در تعداد گرنت‌های تصویب شده نیز با رشد ۶۰ درصدی به عدد ۶۹ عنوان رسیدیم. ۱۴ ناشر خارجی رایت کتاب‌های ایرانی را خریداری کردند و آثار ۵۵ نویسنده ایرانی به بازار جهانی راه پیدا کرد. کتاب‌های ایرانی در کشورهای سوریه، انگلیس، فرانسه، مصر، ترکیه، صربستان، آذربایجان، قزاقستان، ایتالیا، ارمنستان، لبنان و روسیه منتشر شدند.
در سال ۹۹ و با شیوع ویروس کرونا، گرنت نیز از شرایط جهان متاثر شد، تعداد کتاب‌های بررسی شده در کمیته گرنت با ۷۱ درصد کاهش به ۴۳ عنوان رسید که ۲۱ عنوان کتاب مورد تأیید قرار گرفت، ۹ ناشر خارجی رایت کتاب‌های ایرانی را خریداری کردند و آثار ۱۷ نویسنده ایرانی به کشورهای سوریه، ترکیه، سوئد، مصر، ارمنستان، لبنان و پاکستان راه یافت.
در سال ۱۴۰۰ وضعیت کمی بهتر شد و ۵۱ عنوان کتاب بررسی شد و ۳۱ عنوان کتاب موفق به دریافت گرنت شدند. ۱۴ ناشران خارجی رایت کتاب‌های ایرانی را خریداری کردند و آثار ۲۰ نویسنده ایرانی در کشورهای سوریه، لبنان، پاکستان، هند، ترکیه، آذربایجان و مقدونیه منتشر شد. با افزایش نرخ ارز ر سال‌های ۹۴ تا ۱۴۰۰، بودجه طرح گرنت نیز با افزایش مواجه شد و به ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان رسید.
در یک نگاه کلی، از سال ۱۳۹۴تا ۱۴۰۰، ۴۶ ناشر خارجی از حمایت گرنت ایران برای انتشار ۴۲۷ عنوان کتاب بهره‌مند شده‌اند. این کتاب‌ها به ۲۳ زبان عربی، انگلیسی، مالایی، آلمانی، دانمارکی، ترکی آذربایجانی، اردو، چینی، اسپانیایی، فرانسوی، صربی، تایی، لهستانی، روسی، مقدونیه‌ای، کره‌ای، ترکی استانبولی، ایتالیایی، سوئدی، ارمنی، ژاپنی، قزاقی و تامیلی/ هندی ترجمه شده‌اند. بیشترین درخواست از سوی ناشران کره‌ای و پس از آن چینی و عرب بوده است و کمترین درخواست نیز به زبان تامیلی اختصاص دارد.
شش آژانس ادبی در ایران خرید و فروش رایت کتاب‌های ایرانی مشمول طرح گرنت را بر عهده داشته‌اند که این آثار به ۲۳ زبان ترجمه و در ۳۲ کشور توزیع شده است.
مسئولان طرح گرنت در چشم انداز سال ۱۴۰۴ حمایت از ۶۰۰ عنوان کتاب در نظر گرفته شده است، همکاری با ۲۷۵ ناشر داخلی و همکاری با بیش از ۵۷ ناشران خارجی از جمله برنامه‌های گرنت برای چهار سال آینده است.
با این همه طرح گرنت نواقصی نیز دارد، از آن جمله می‌توان به رقم پایین حمایت گرنت ایران در قیاس با گرنت کشورهای همسایه اشاره کرد، موضوعی که در اسل‌های اخیر منجر به انصراف برخی از ناشران از دریافت این حمایت شده است.
مسئولان گرنت این انتقاد را متوجه کمبود بودجه می‌دانند. افزایش نرزخ ارز در سال‌های اخیر موجب شده تا بودجه ریالی طرح گرنت نتواند همپای حمایت‌های دیگر کشورها پیش بیاید.
از سوی دیگر به نظر می‌رسد حالا و پس از انتشار ۴۲۲ عنوان کتاب وقت آن رسیده باشد که سرنوشت کتاب‌ها پس از انتشار، بازخورد مخاطبان، میزان فروش و … نیز بررسی شود تا اگر نیاز به بازنگری‌های مجدد است، سریعتر انجام شود.
هم‌چنین موضوع دیگری که کارشناسان بر آن اذعان دارند، سرمایه‌گذاری بیشتر طرح گرنت روی ادبایت کودک و نوجوان است، بیشترین درخواست‌ها از سوی ناشران خارجی به ادبایت کودک و نوجوان ایران اختصاص دارد و این ادبیات میتواند سکوی پرش ما به بازارهای جهانی شود.
پایان گزارش/
