به گزارش خبرنگار فرهنگی جوانان خوز، ماه‌های پایانی و ابتدایی هر سال، برای اهالی کتاب و نشر ماه‌های دوندگی و جنب و جوش برای رسیدن به آوردگاه فرهنگی نشر یعنی نمایشگاه کتاب تهران است، ناشران همه داشته‌های خود را برای حضور در این نمایشگاه جمع کرده و با بیشترین تعداد عناوین منتشر شده ر طول سال تلاش می‌کنند حضور پیدا کنند.
امسال نیز نمایشگاه کتاب تهران قرار است، پس از دو سال وقفه در مصلی فعالیت خود را آغاز کند، طبیعتاً ناشرانی که دو سال است از نمایشگاه دور شده‌اند، این بار با جدیت بیشتری برای حضور برنامه‌ریزی می‌کنند. اما نکته حائز اهمیت این است که بحران اقتصادی حاکم بر نشر ساز و کار این حضور را تا اندازه بسیاری تغییر داده است.
افزایش قیمت کاغذ در هفته‌های جاری، افزایش تعرفه‌های خدمات چاپ، حمل و نقل و … موجب شده تا ناشران با آرایش دیگری برای حضور در نمایشگاه برنامه‌ریزی کنند. کمتر از یک ماه مانده به برگزاری نمایشگاه اما مشاهدات نشان می دهد که امسال عناوین تازه چاپ اول مخصوصاًًًًًًًًًًًًًًًًًًًًً در بخش بزرگسال نسبت به سال‌های قبل با کاهش مواجه شده است.
بحران اقتصادی حاکم بر نشر که با شعله‌ور شدن قیمت کاغذ از سال گذشته شروع و امسال نیز ادامه پیدا کرده است، در کنار افزایش هزینه‌های انتشار کتاب ناشران را مجبور کرده است که به منظور کاستن از هزینه‌های خود بیشتر روی کتاب‌های تجدید چاپی که بازاری مطمئن‌تر نیز دارند، سرمایه‌گذاری کنند و انتشار عناوین تازه خود را به عادی‌تر شدن وضعیت بازار موکول کنند.
محمد حقی، مدیر انتشارات کتابستان، در این زمینه به تسنیم گفت: مهمترین مسئله‌ای که برای انتشارات ما ایجاد شده این است که بخشی از چاپ اولی‌ها به نمایشگاه نمی‌رسد چون بالاخره مخاطبی که الان کتاب چاپ شده را دیده یا شنیده به دنبال آن به نمایشگاه می‌آید. اینکه این کتاب‌ها در نمایشگاه نباشد غیرحرفه‌ای است. ما اولویت را روی چاپ مجددها و تجدید چاپی‌ها گذاشتیم و متاسفانه در حوزه چاپ اول علی‌رغم اینکه خیلی تعداد چاپ اولی‌های ما زیاد بود. نتوانستیم همه را برسانیم.
وی ادامه داد: این افزایش قیمت با بودجه‌بندی که ما داشتیم فاصله داشت. در تجدید چاپی‌ها هم همین طور. بنابراین احتمالا یکسری از کتاب‌های ما در نمایشگاه عرضه نخواهد شد و بسیاری از ناشران دیگر نیز چنین وضعیتی دارند.
حقی: بالارفتن قیمتها معادلات نشر را بر هم زد
حقی گفت: ما امسال خوشحال بودیم که نمایشگاه به تاخیر افتاده است، چون تعطیلات عید و … را داشتیم و می‌توانستیم آثار بیشتری عرضه کنیم.اما این بالا رفتن قیمتها معادلات ما را به هم زد.
عدم عرضه چاپ اولی‌ها به دلیل بالا رفتن هزینه‌های تولید تنها به ناشران تهران اختصاص ندارد، بلکه ناشران در استان‌های دیگر نیز با چنین وضعیتی مواجه شده‌اند.
مهدی نصیرزاده، رئیس اتحادیه ناشران خراسان رضوی، نیز در این زمینه به تسنیم گفت: کرونا ناشران را محتاط کرده است؛ زیرا بازار نشر در سال‌های اخیر بازار پررونقی نبوده است.
نصیرزاده: کتاب‌های تجدید چاپی با بازار مطمئن در اولویت انتشار
وی ادامه داد: ما در انتشارات خود به مانند سایر ناشران کتاب‌های چاپ اول و تازه را با احتیاط منتشر می‌کنیم، کتابی که فروش دارد و بازار مطمئن‌تری دارد، طبیعتاً در اولویت انتشار قرار می‌گیرد.طبیعی است در وضعیت فعلی ریسک انتشار کتاب جدید که تضمینی برای فروش آن نیست را کمتر خواهیم داشت.
این ناشر مشهدی اضافه کرد: این تنها اختصاص به ناشران بخش خصوصی ندارد، بلکه ناشران دولتی و ناشرانی که مشکل بودجه ندارند، هم ریسک چاپ اول را نمی‌کنند، نه اینکه اصلا کتاب چاپ اول منتشر نشود؛ بلکه نسبت به تجدید چاپی‌ها و آن چیزی که ناشر در اختیار دارد، چاپ اول کمتر منتشر می‌شود.
نصیرزاده با اشاره به افزایش هزینه‌های چاپ، مواد اولیه ، کاغذ و … ادامه داد: از سوی دیگر ما هنوز چشم‌انداز مشخصی نسبت به نمایشگاه کتاب تهران و بازار آن نداریم، ممکن است با تغییر شرایط بهداشتی کشور نمایشگاه تعطیل شود یا بازار گرمی مثل سال‌های قبل از کرونا نداشته باشد، بنابراین نمی‌توانیم روی برگزاری نمایشگاه کتاب سرمایه‌گذاری سنگینی کنیم.
فزونی تجدید چاپی‌ها بر چاپ اولی‌ها در نشر کودک و نوجوان
آمارهای نشر سال گذشته نشان می‌دهد که تعداد تجدید چاپی‌ها بر تعداد چاپ اول‌ها در حوزه کودک و نوجوان فزونی داشته است، این فاصله بیش از سه هزار عنوانی نگران‌هایی را برای فعالان این عرصه ایجاد کرده است.
عبدالعظم فریدون، مدیر انتشارات محراب قلم، این موضوع را در حوزه کتاب کودک و نوجوان پررنگ دانست و گفت: عمده ناشران کودک بر تجدیدچاپی‌ها سرمایه‌گذاری بیشتری کرده‌اند؛ زیرا هزینه‌هایشان کاهش پیدا می‌کند. اما در ادامه ما با تولید محتوای کمتری روبرو خواهیم شد.
وی ادامه داد: با توجه به قیمت‌های فعلی طبیعتاً روند انتشار تجدید چاپی‌ها افزایش بیشتری پیدا می‌کند. ناشران کتاب کودک و نوجوان یا افزایش قیمت می‌دهند تا هزینه‌ها به صرفه باشد یا به سمت رمان‌های ترجمه رفتند که هزینه‌های کمتری نسبت به تألیف دارد.
بنا به گفته فریدون؛ افزایش هزینه‌های تولید در صنعت نشر منجر به این خواهد شد که بازار کتاب‌های تألیفی از رونق بیفتد و تولید محتوای جدید کمتر صورت گیرد. از دیگر سو، بازار ترجمه‌ای‌ها پررونق‌تر از گذشته شده است.
آمار نشر در فروردین ماه تا امروز نشان می‌دهد که از چهار هزار و ۶۸۱ عنوان کتاب چاپ شده در فروردین ماه که در خانه کتاب به ثبت رسیده است، دو هزار و ۹۱۴ عنوان چاپ اول هزار و ۷۵۷ عنوان تجدید چاپ هستند، اگرچه تعداد تجدید چاپِی‌ها کمتر از چاپ اول است اما فاصله میان این دو به نسبت به بازه زمانی مشابه بسیار اندک است .
در حوزه کودک و نوجوان باز هم تجدید چاپی‌ها بر چاپ اولی‌ها غلبه یافته است و از ۷۴۱ عنوان کتاب منتشر شده در فروردین ماه که به ثبت رسیده است، ۲۵۳ عنوان چاپ اول و ۴۸۸ عنوان چاپ مجدد بوده‌اند.
رشد روز افزون تجدید چاپی‌ها در بازار نشر اگرچه فی‌نفسه اتفاقی منفی به شمار نمی‌رود، اما با کاهش انتشار عناوین تازه نه تنها تولید علم و محتوای جدید کاهش پیدا می‌کند، بلکه رفته رفته مولفان و مترجمان نیز از این بازار خارج می‌شوند، مشاهدات نشان می‌دهد که ناشران نیز خود از برهم خوردن این تعادل در بازار ناراضی هستند و نسبت به وضعیت پیش آمده نگران.
امیر حسین‌زادگان مدیر انتشارات ققنوس معتقد است تفاوتی نمی‌کند چه تجدید چاپ و چه چاپ اول نیازمند سرمایه‌گذاری ناشر است و بسیاری از ناشران توان چنین سرمایه‌گذاری را ندارند.
حسین زادگان: قیمت کتاب دوبرابر خواهد شد
وی ادامه داد: مسئله ما اکنون تنها کاغذ نیست؛ بلکه سایر خدمات نیز افزایش قیمت داشته است و ما مجبور هستیم که کتاب را با دوبرابر قیمت‌های گذشته بفروشیم؟ باید دید که دراین شرایط مردم باز هم کتاب می‌خرند؟ اگر مردم توان خرید داشته باشند که چرخ نشر می‌چرخد اگر نه خوب صنعت نشر به بن بست می‌خورد.
به نظر می‌رسد، صنعت نشر در سال پیش رو با بحرانی روبرو ست که بی شاز گذشته به بدنه نحیف این صنعت آسیب می‌زند، اگر زمانی کاهش شمارگان مشکل اصلی نشر به شمار می‌رفت، اگر زمانی از چرخه خارج شدن ناشران خرد مشکل به شمار می‌رفت، امروز سکون و رکود مشکل اصلی نشر به شمار می‌رود، توقف در انتشار آثار تازه مسئله‌ای است که قطعا آسیب‌های بسیاری را برای نشر به بار خواهد آورد. از سوی دیگر افزایش قیمتها منجر به افزایش قیمت کتاب و کاهش بی از پیش مخاطبان خواهد شد.
