به گزارش گروه شهرستانی جوانان خوز، مسجد جامع شوشتر در جانب غربی شوشتر قرار دارد و طبق نوشته‌ها و کتاب‌های تاریخی در سال ۲۵۴ هـ. ق به دست المعتزبالله، خلیفه عباسی، بنیان نهاده شد و سال‌ها بعد توسط المسترشد بالله خلیفه دیگر عباسی به اتمام رسید. یعنی در حدود ۱۹۱ سال ساخت این مسجد به طول انجامید.
براساس شواهد موجود بنای اولیه این مسجد به سبک منسوب به عربی مشتمل بر شبستانی در جانب قبله و شاید رواقی در اضلاع دیگر صحن بوده است ساخته شده بود. همچنین براساس نوشته تذکره شوشتری، شبستان مسجد تیرپوش بوده تا اینکه در دوره صفوی و در سال ۱۰۸۸ هـ. ق به جهت فساد تیر‌های چوبی، شبستان با طاق‌های آجری بر روی پایه‌های متشکل از قطعات سنگی پوشیده شده است و بر این اساس بنای فعلی مسجد بیشتر از آثار دوره صفوی و بعد از آن است.
شبستان مسجد دارای ۴۸ ستون سنگی و سقف‌های گنبدی بین ستون‌ها است. در این شبستان یک منبر چوبی و کتیبه‌هایی به خطوط ثلث، کوفی و نستعلیق وجود دارد. دیواره‌های خارجی مسجد نیز با ستون‌های سنگ تراشیده با طاق رومی بلند و بعضی نقش‌های لچکی در روی بعضی از ستون‌ها است.
در ضلع شرقی مسجد بقایای مناره زیبایی از قرن هشتم قرار دارد که تا اواسط قرن دوازدهم هجری ۲۶ متر از ارتفاع مناره برجای مانده بود که امروزه تنها ۱۶ متر آن باقی است و کتیبه تاریخی آن بر لوحی سنگی بر قسمت بالای مناره نصب بوده است که براساس کتیبه مزبور بانی مناره سلطان اویس بن حسن ایلکانی است. در وصف این مسجد لغت‌نامه دهخدا نوشته است که پس از مسجد کوفه قبله این مسجد از تمام مساجد دیگر در اعتدال است.
هر خلیفه عباسی که در مسجد کاری انجام می‌داد کتیبه‌ای بر مسجد نصب می‌کرد و همچنین بسیاری از دستور‌ها حکومتی و احادیث زیادی در قالب کتیبه‌های خطی و سنگ نوشته بر دیوار حکاکی یا نصب شده است که در حال حاضر تنها ۱۹ کتیبه باقی مانده است و بسیاری از آن‌ها در تعمیرات دهه ۴۰ و بعد از آن از بین رفته است برخی از این فرامین مانند دستور ممنوعیت شرب خمر و کبوتربازی بوده است و برخی دیگر که با خط کوفی و زیبا بر سنگ حک شده و در دهه ۲۰ در مسجد جامع قاب گرفته شده به دستوراتی حکومتی درباره قلعه سلاسل مربوط می‌شود.
این مسجد تاریخی با شماره ۲۸۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
پایان گزارش/
