یادداشت | دلارهای نفتی ایران خرج امنیت منطقه می‌‎‌شود؟

۶۴هزار تومان!

چند روز پیش در یک محفل دوستانه، یکی از آشنایان گفت: «چه می‌شود اگر کل سال، پول نفت ما را در عراق و سوریه و یمن و… خرج کنند، ولی فقط یک روز از سال آن را تقسیم کنند بین ۸۵ میلیون ایرانی؟!»، گفتم: «اگر مشکلت با همین مقدار حل می‌شود، بیا حساب کنیم ببینیم اگر پول نفت همین امروز را تقسیم کنند، به شما چقدر می‌رسد.»، ماشین حساب را در آوردم و ۱میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه را ضرب در بشکه‌ای ۱۲۰ دلار کردم و نتیجه را در دلار ۳۰هزارتومانی ضرب،کردم. در نهایت این رقم را بر ۸۵ میلیون نفر تقسیم کردم، نتیجه شد تقریباً ۶۴ هزار تومان! به این دوستمان گفتم «همین حالا دولت دارد با این یارانۀ ۳۰۰هزارتومانی، تقریباً هر ماه پول نفت ۴ یا ۵ روز را به حساب مردم می‌ریزد. با بخش قابل‌توجهی از بقیۀ پول نفت هم حقوق کارمندان و بازنشسته‌ها و… را می‌دهد، خدمات آموزشی و بهداشتی دولتی ارائه می‌کند، جاده و پل و… می‌سازد و یک‌هزار و یک کار دیگر، بنابراین اساساً این ادعا که روزانه میلیون‌ها تومان از پول نفت ما صرف تأمین امنیت می‌شود، صحیح نیست!

فقط ۵ درصد

اما این پاسخ، کافی نیست و خوب است بررسی کنیم و ببینیم ایران تا کنون چقدر برای تأمین امنیت خود، در منطقه خرج کرده است! اگر بخواهیم حرف آمریکایی‌ها را سند قرار دهیم ـ که البته آن‌ها معمولاً بیشتر از واقع، برآورد می‌کنند ـ می‌توان به ادعای گروه ویژۀ اقدام ایران اشاره کرد. این گروه در وزارت خارجه آمریکا با انتشار گزارشی در سال ۲۰۱۸ ادعا کرده بود که «جمهوری اسلامی از سال ۲۰۱۲ میلادی، ۱۶ میلیارد دلار برای حمایت از بشار اسد و گروه‌های مورد حمایت خود در یمن و عراق هزینه کرده است»؛ یعنی طی ۶ سالی که بیشترین درگیری‌ها با داعش در سوریه و عراق در جریان بود، به‌گفتۀ آمریکایی‌ها تنها ۱۶ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی ایران صرف تأمین امنیت شد. بر اساس آمارهای بانک مرکزی، در این ۷ سال ایران تقریباً ۴۰۲ میلیارد دلار درآمد نفتی داشت، بنابراین اگر ادعای آمریکایی ها را هم بپذیریم، ایران تنها ۵ درصد از درآمد نفتی خود را در منطقه خرج کرد تا امنیت کشور را تأمین کند.

کمتر از ۱% آمریکایی‌ها

در مقابل، آمریکا در همین سال‌ها چقدر در منطقه خرج کرده است؟! نتایج پژوهش دانشگاه «براون» نشان می‌دهد که مجموع هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم آمریکا در منطقه غرب آسیا و افغانستان بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۷، ۴.۷۹ تریلیون دلار بوده است؛ یعنی به‌طور متوسط سالانه ۲۸۱ میلیارد دلار، به‌عبارتی در آن ۶ سال که ایران ۱۶ میلیارد دلار برای تأمین امنیت خود در منطقه خرج کرد، آمریکایی‌ها تقریباً ۱۶۸۶ میلیارد دلار در همین منطقه خرج کردند؛ چیزی حدود ۱۰۵ برابر ایران! به‌عبارت دیگر در همۀ این سال‌ها ایران کمتر از ۱ درصد آمریکایی‌ها خرج کرده و توانسته است از منافع ملی خود مقابل منافع آمریکا و… صیانت کند. خوب است اکنون برگردیم و به‌جای گزاره‌های غلطی که در مقدمه ذکر شد، گزاره‌های صحیح و مبتنی بر واقعیت را جایگزین کنیم.

گزاره‌های واقعی

نتیجه آنکه اولاً به‌خلاف تصور عمومی، پول نفت ما به‌اندازه‌ای نیست که مثلاً روزانه به هر ایرانی چندصدهزار تومان برسد. با همین پول نفت، دولت بسیاری از خدمات عمومی را ارائه می‌کند، کارهای عمرانی انجام می‌دهد و حقوق کارمندان را پرداخت می‌کند. یکی از مصارف آن نیز، تأمین امنیت داخلی و منطقه‌ای است. دوم آنکه ایران نسبت به درآمدهای نفتی خود، رقم ناچیزی را (معادل ۵ درصد آن) خرج تأمین امنیت خود در منطقه کرده است، بنابراین نمی‌توان گفت پولی که باید خرج توسعۀ اقتصادی کشور می‌شد، خرج امنیت شده است. سومین و آخرین انگارۀ واقعی نیز آنکه ایران کمتر از ۱ درصد آمریکا در همۀ این سال‌ها در منطقه خرج کرده است ولی با همان اندک، پروژه‌های آمریکا را از بین برده و منافع خود را تأمین کرده است. تغییر موازنۀ قدرت در منطقه و همچنین حفظ بازارهای منطقه‌ای برای ایران، تنها بخش کوچکی از برکات اقتصادی آن ۴ درصد هزینه برای امنیت هستند.

پایان گزارش/